باغ بابل

در اکتبر 2015 نتایج تحقیقی منتشر شد که هدف آن بررسی تبارشناسی ژنتیکی گوسفند اهلی بود.در این تحقیق ، دانشمندانی از کشورهای چین،انگلستان،فنلاند،ایران، پاکستان،نپال و اندونزی حضور داشتند و ژنتیک انواع و اقسام گوسفندهای اهلی و وحشی از نقاط مختلف جهان را بررسی کردند.به گفته ی jian-lin han از دانشمندان دست اندر کار این پروژه،هدف از این تحقیق، بهبود ژنتیکی گوسفندان در جهت گوشتی شدن آنها است تا پرورش برای تغذیه ی مردم بی بضاعت در کشورهای جهان سوم و نیز مردم کم درآمد کشورهای قدرتمند به صرفه باشد.چون گوسفندها تابه حال بیشتر به خاطر پشمشان ارزش اقتصادی داشتند.پیش از این که ببینیم این دانشمندان به چه نتیجه ای دست یافته اند خوب است آنچه را که تاکنون درباره ی تاریخچه ی گوسفندان دانسته ایم مرور کنیم.

داستان گوسفند از نوعی آنتلوپ غریب موسوم به "سایگا تاتاری" یا کل سکایی شروع میشود.کل های سکایی در روسیه و آسیای مرکزی میزیند.در قرن 19 میلیونها عدد از آنها وجود داشتند.اما تجارت شاخ آنها به دلیل کاربرد آن در طب چینی سبب نابودی تدریجی آنها شد به طوری که نسل آنها در جمهوری خلق چین و جنوب غربی مغولستان به طور کامل از بین رفت و در دیگر نواحی نیز به شدت تحت حفاظتند.این اولین بار نیست که این جانور در معرض انقراض قرار گرفته است.داده های فسیلی از زمانی میگویند که این حیوان در محدوده ی وسیعی از اوراسیا از انگلستان گرفته تا آلاسکا و شاید حتی کانادا یافت میشد.ظاهرا یک بار جمعیت آنها در اثر یک سانحه ی جهانی به نواحی ای محدود کاهش یافته و پس از مدتی مجددا ولی نه با اندازه ی قبل گسترش یافته اند.پیش از این تاریخ، آنها تاثیر خود را بر آینده ی گوسفندان نهادند.

در چین از این موجود، جانورانی مشابه پدید آمدند که بازمانده ی آنها "آنتلوپ تبتی" است.این حیوان چیزی بین آنتلوپها و بز-آنتلوپها (خانواده ی بزها و گوسفندان) است و احتمالا در آینده در خانواده ی اخیر طبقه بندی خواهد شد.بنابرای چین منشا اجداد بزسانان و گوسفندسانان است.بر اساس داده های فسیلی، این دو خانواده در منطقه ی تبت از هم جدا شدند.اولین گوسفندسانان شبیه گوسفند بربری بودند و سپس به گونه ی گوسفندهای وحشی امروزی شامل اوریال ها و موفلون ها درآمدند.گوسفند اهلی امروزی از نسل موفلونهای وحشی است که اولین بار در شرق عراق اهلی شدند.در چندهزار سال پیش، گوسفند اهلی در عراق،جنوب غربی ایران و شامات به خاطر پشمش پرورش داده میشد.در آن زمان پرپشم بودن گوسفندها در دستور کار بود.در دوران تمدن بین النهرین باستان تلاش برای سفیدشدن پشم گوسفندان از طریق ترکیب نژادی گسترش یافت.این اصلاحات نژادی البته به کوچکتر شدن جثه ی گوسفندان انجامید.بین 2300 تا 600سال قبل از میلاد، گوسفندهای اهلی با ظاهری که شبیه گوسفندان امروزین هستند در تمامی نواحی مسکون خاورمیانه پرورش داده شدند. بنابراین خاورمیانه خاستگاه همه ی گوسفندان جهان دانسته شده است.

تحقیقات دکتر "هان" و همکارانش نظریه ی سنتی درباره ی منشاگیری گوسفند اهلی از خاورمیانه را تایید کرد اما اضافه کرد که پرورش نژادهای گوسفند در چین و مغولستان ادامه یافت و به موفقیتهای جالبی منتهی شد.در تجارت جاده ی ابریشم و بخصوص در جریان فتوحات مغول، گوسفندان آسیای شرقی به ممالک غربی راه یافته و با نژادهای آسیای غربی ترکیب شدند.دکتر هان و همراهانش دریافتند که نژادهای مغولستان و غرب چین، نژادهای قوی و قانعی هستند و میتوان از آنها برای نسل کشی جهت پدید آوردن گوسفندهای گوشتی با صرفه ی اقتصادی استفاده کرد.

منابع:

1-“New study rewrites genetic history of sheep”: International Livestock Research Institute: September 1, 2015

 2-“New species from the Pliocene of Tibet reveals origin of ice age mountain sheep” – ScienceDaily:May  11, 2016

3-“History of Sheep” _ International Wool Textile Organisation

4-“Bovids VI_ Sheep, Goats, and Relatives (Caprinae) - Dictionary definition of Bovids VI_ Sheep, Goats, and Relatives (Caprinae)” _ Encyclopedia.com_ FREE online dictionary

کل سکایی-عکس از کتاب آنتلوپها:قرن نوزدهم

آنتلوپ تبتی-عکس از کتاب آنتلوپها:قرن نوزدهم

انتشار گوسفندسانان-نقشه از ScienceDaily

گوسفند بربری در شمال افریقا-بازمانده ی نخستین انواع گوسفندسان

موفلون لارستان:نژاد کمیابی از گوسفند وحشی که تنها در ناحیه ی محدودی در ایران وجود دارد

موفلون ارمنی:منشا گوسفند اهلی امروزین

گوسفند عربی نجدی بومی عربستان سعودی-سرنژاد گوسفند عربی از منطقه ی باب المندب در عربستان در نزدیکی دریای سرخ منشا گرفته و نوع آن در ایران شناخته شده هست.